Mirasçılık Belgesinin İptali Davası, alınan veraset ilamının hukuka uygun olmaması halinde söz konusu olmaktadır. Mirasçılık belgesi yani diğer adıyla veraset ilamı, miras bırakanın mirasçılarının kimler olduğunu ve bu kişilerin paylarının oranlarını gösteren belgedir. İntikal işlemleri başta olmak üzere mirasın paylaşımına ilişkin bir çok konuda mirasçılık belgesi alınmadan hareket etmek mümkün olmamaktadır. Ancak zaman zaman mirasçılık belgesinde bazı bilgilerin hatalı olması veya değiştirilmesi gereken konuların bulunması söz konusu olabilecektir. Bu gibi durumlarda mirasçılık belgesinin iptali davası açılabilir.
Mirasçılık belgesi ile ilgili daha detaylı bilgi edinmek için ‘Mirasçılık Belgesi (Veraset İlamı)’ adlı yazımızı inceleyebilirsiniz.
Mirasçılık Belgesinin (Veraset İlamı) İptali Davası Nedir?
Mirasçılık belgesinde; mirasçıların kimler olduğu, miras üzerinde hakları ve payları gösterilir. Ancak mirasçıların, miras üzerindeki hakları ve payları mirasçılık belgesinde hatalı, eksik veya tam anlamıyla ve doğru bir şekilde gösterilmeyebilir. Bu gibi durumlarda söz konusu mirasçılık belgesinde hata veya eksiklik olduğunu düşünen mirasçılar, mirasçılık belgesinin iptalini isteyebilirler. Örneğin mirasçıların tümü belgede gösterilmemiş ya da bir veya birden fazla mirasçı belgede gösterilmiş olmasına rağmen bu kişilerin miras hisseleri yanlış yazılmış olabilir. Sulh Hukuk Mahkemeleri veya noterlerden alınan mirasçılık belgeleri, kimi zaman mirasçı sayısının fazla olmasından kimi zaman ise farklı mirasçıların mirasçılık belgesini farklı kurumlardan almasından dolayı hukuka veya maddi gerçeğe aykırı olabilir. Bu gibi yanlışlara rağmen, mirasçılık belgesinin hatalı olduğu mahkeme nezdinde ispat edilmedikçe belgenin doğru ve geçerli olduğu kabul edilir.
Bu nedenle bu tür yanlışların düzeltilmesi amacıyla mirasçılar tarafından mirasçılık belgesinin iptali davası açılmalıdır. Bu dava ile mirasçılık belgesinde yer alan paylar üzerinde hak kaybına uğradıklarını ileri süren mirasçılar, mirasçılık belgesinin iptalini isteyebileceği gibi buna ek olarak yeni bir mirasçılık belgesi düzenlenmesini de talep edebilirler.
Mirasçılık Belgesinin (Veraset İlamı) İptali Davasını Kimler Açabilir?
Mirasçıların iptal davasını açabileceğini yukarıda belirttik. Mirasçılar arasında herhangi bir ayrım yapılmaksızın belgede yer alan bilgiler doğrultusunda mağdur olan ve hak kaybına uğrayan her bir mirasçının bu davayı açmaya hakkı vardır. Mirasçılık belgesinin yanlış düzenlenmesinden dolayı mağdur olan her mirasçı bu davayı açabilir. Mirasçılık belgesinde mirasçı olarak gösterilmeyen herkes bu davayı açabilir.
Aynı zamanda mirasçılık belgesinde gösterilen her bir kişi bu davayı açabilecektir. Yani mirasçı olarak illaki mirasçılık belgesinde yer alan yasal mirasçıları değil atanmış mirasçıları da düşünmemiz gerektiğinden; atanmış mirasçılar da mirasçılık belgesinde yer almaları halinde bu davayı açabilecektir.Eğer mirasçılık belgesinin iptalini talep edebilecek mirasçı yoksa mirasçılar yerine bu davayı hazine de açabilmektedir.
Mirasçılık Belgesinin (Veraset İlamı) İptali Davası Kime Karşı Açılır?
Mirasçılık belgesinin iptali davası HMK’ya göre çekişmeli bir davadır. Yani davanın bir veya birden fazla kişiye karşı açılması zorunludur. Bu davanın davalı tarafı, geçersizliği ileri sürülen mirasçılık belgesinde mirasçı olarak gösterilmiş ancak mirasçı olmadığı düşünülen herkestir. Davanın bu kişilere karşı açılması bir kuraldır, başkasına karşı veya hasımsız olarak açılması söz konusu olamaz.
Yargıtay 14. Hukuk Dairesi bir kararında, davalı tarafın eksik olması durumunda mahkemenin ilk görevinin bu tarafı belirlemek olduğunu açıklığa kavuşturmuştur:
“…belirlenecek mirasçıları da davaya dahil edilmeli, bu şekilde taraf teşkili gerçekleştirildikten sonra davanın esasına girilmeli, taraflardan varsa başkaca delilleri de toplanmalı ve tüm deliller birlikte değerlendirilerek sonucuna göre bir hüküm kurulmalıdır.”
Mirasçılık Belgesinin İptalini İsteyebilmek İçin Aranan Şartlar Nelerdir?
Mirasçılık belgesinin iptali için açılacak iptal davasında davalı olarak bir karşı taraf belirtilmek zorundadır. Yani iptal davasının hasımsız olarak açılması mümkün değildir. Davacı tarafta mirasçıların ve atanmış mirasçıların olduğunu ve bunların olmadığı durumda ise hazinenin davacı konumunda olduğunu yukarıda belirtmiştik. Davacılar da mirasçılık belgesinde; yanlışlıkla yer aldığını düşündüğü, mirasçı olmayan ama mirasçılık belgesinde yer verilenlere veya mirasçı olmasına rağmen miras payının yanlış belirtildiği kişilere karşı bu davayı açacaklardır. Buna göre davalı taraf olarak da belirtilmesi gereken kişiler şu şekilde sıralanabilir;
- Mirasçılık belgesini talep eden mirasçılara karşı
- Mirasçılık belgesinde hakları ve payları fazla olan mirasçılara karşı
- Mirasçılık belgesinde paylarının geçersiz olduğunu düşündükleri mirasçıya karşı
Mirasçılık belgesinin iptali davası ancak yukarıda belirtilen kişilere karşı açılabilecektir. İlgili olmayan başkaca bir kişiye dava yöneltilemeyeceği gibi davanın hasımsız olarak açılması da mümkün değildir.
İkinci olarak bu davanın açılabilmesi için mirasçılık belgesinde hukuki veya maddi hatanın bulunması gerekir. Mirasçılık belgesinde mirasçıların paylarının fazla gösterilmesi, mirasçıların eksik gösterilmesi veya mirasçı olarak yanlış kişilerin belirtilmesi gibi durumlar hukuki ve maddi hataya örnek olarak verilebilir.
Mirasçılık Belgesinin İptali Davasında Görevli ve Yetkili Mahkeme Hangisidir?
Burada dikkat edilmesi gereken husus; mirasçılık belgesinin verilmesi talep edilen mahkeme ile iptalinin talep edildiği mahkemenin farklı olmasıdır. Bu dava çekişmeli bir dava olduğundan, görevli mahkeme Asliye hukuk mahkemeleridir. Uygulamada bu hata sık sık yapılır ve açılan iptal davası usulden reddedilerek zaman kaybına neden olur. Mirasçılık belgesinin düzenlenip mirasçılara verilmesi Sulh Hukuk Mahkemelerinden talep edilirken, mirasçılık belgesinin iptali Asliye Hukuk Mahkemelerinden talep edilmek zorundadır. Bu dava duruşmalı görülür, karar verilmeden önce hem davacı hem davalı taraflar duruşmada dinlenir.
Mirasçılık belgesinin iptali davasında yetkili mahkeme ise, miras bırakanın son yerleşim yeri veya mirasçılardan her birinin yerleşim yerindeki Asliye Hukuk Mahkemeleridir.
Mirasçılık Belgesinin İptali Davasında Zamanaşımı Süresi Var mıdır?
Mirasçılar mirasçılık belgesinin iptali için herhangi bir zamanaşımı süresine tabi olmadan diledikleri zaman bu davayı açabilirler, mirasçılık belgesinin iptali davası için bir zamanaşımı süresi yoktur. Yani mirasçılık belgesinin geçersiz olduğunu zaman kısıtlaması olmadan iptalini isteyebilirler.
Nitekim TMK’nın 598.maddesi; ‘’ Mirasçılık belgesinin geçersizliği her zaman ileri sürülebilir.’’ hükmünü ihtiva etmektedir.
Mirasçılık Belgesinin İptali Davasında Yargılama Nasıl Olur?
Öncelikle belirtmek gerekir ki mirasçılık belgesinin iptal davasında delil sınırlaması yapılmamıştır. Yani mirasçılık belgesinin iptalini isteyen kişi her türlü delil ile iddialarını ispatlayabilir. Hâkim, itiraz veya iptali istenilen mirasçılık belgesini her türlü delil ile değerlendirir. Davanın yargılaması sırasında tüm mirasçılar mahkemeye çağrılır ve davayı takip etmeleri sağlanır.
Eğer yargılama sonunda mahkemece davacının iddialarında haklı olduğuna karar verilirse mirasçılık belgesi iptal edilir. İptal edilen mirasçılık belgesinin yerine yeniden bir mirasçılık belgesi düzenlenir.
Bir diğer ihtimal olan davanın reddedilmesi durumunda da diğer dava yargılamalarında olduğu gibi bu davanın yargılaması sonunda da yine bir üst mahkemeye başvurma hakkı saklıdır. Yani davanın reddedilmesi durumunda taraflar istinaf yoluna başvurabilir. Buradaki önemli nokta istinaf mahkemesine başvurulmasının ardından Bölge Adliye Mahkemesinin vereceği kararın temyize konu edilememesidir. Yani Bölge Adliye Mahkemesinin vereceği karar kesin nitelikte olup temyiz yolu açık değildir.