Mirasçılık Belgesi (Veraset İlamı) Nedir?
Bireyler öldükten sonra arkalarında bıraktıkları mal varlıkları ile ilgili işlemler Miras Hukuku alanına girmekte ve mirasçılık belgesi (veraset ilamı) ile tespit edilmektedir. Bu kapsamda kişi öldükten sonra malvarlığının nasıl paylaşılacağı da miras hukuku kapsamında değerlendirilmekte ve mirasçılık belgesi ile ortaya konmaktadır. Miras bırakanın malvarlığının paylaşımında ise mirasçıların tespiti ve mirasçılık belgesi miras hukukunun temelini oluşturur. Bu nedenle öncelikle mirasçıların belirlenmesi için mirasçılık belgesi veya bilinen adıyla veraset ilamı alınmalıdır. Mirasçılar, başkaca mirasçılar olup olmadığını veya miras paylarının ne kadar olduğunu mirasçılık belgesinde öğrenebilecek ve söz konusu mirasa dair intikal işlemlerini gerçekleştirebilmek için resmi belgeye sahip olacaklardır. Mirasçılık belgesinde; miras bırakanın mirasçıları ve bu mirasçıların hangi oranlarda miras payına sahip olduğu yer almaktadır.
Mirasçılık Belgesi (Veraset İlamı) Nereden Talep Edilir?
Mirasçılık belgesinin (veraset ilamı) nasıl ve hangi şartlar altında düzenleneceği ise 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu’nun 598. maddesinde şu şekilde düzenlenmiştir https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.4721.pdf:
‘Başvurusu üzerine yasal mirasçı oldukları belirlenenlere, sulh mahkemesince veya noterlikçe mirasçılık sıfatlarını gösteren bir belge verilir.’
Mirasçılık belgesi 2011 yılı Mart ayına kadar Sulh Hukuk Mahkemeleri tarafından hazırlanıyordu. Fakat 2011 yılının Mart ayında resmi gazetede yürürlüğe giren yeni kanun ile noterler de mirasçılık belgesi hazırlamak için yetkili makamlar olarak düzenlendi. Böylece mirasçılık belgesi (veraset ilamı) almak isteyen kişiler artık Sulh Hukuk Mahkemelerinin yanında noterlerden de mirasçılık belgesini alabilmektedirler. Her iki merci de, noterler ile Sulh Hukuk Mahkemeleri, mirasçılık belgesi düzenlenmesi konusunda yetkilidir. Bu aşamada önemle belirtmek gerekir ki, ölen kişiye ve mirasçılara ilişkin yabancılık unsuru taşıyan bir durum varsa, noterlikçe mirasçılık belgesi verilmesi mümkün olmamaktadır. Mirasçıların mutlaka Sulh Hukuk Mahkemesi’ne başvurmaları gerekmektedir. Yani TC vatandaşı olmayan biri noterlikten mirasçılık belgesi alamaz, Sulh Hukuk Mahkemelerinden talep edilmesi zorunludur.
Mirasçılık Belgesini (Veraset İlamı) Kimler Talep Edebilir?
Miras Hukukuna göre mirasçılar; kan bağı yolu ile mirasçı olanlar ve atanmış olan mirasçılar şeklinde iki başlıkta incelenir. Mirasçılık belgesini (veraset ilamı) alabilmek için yasal mirasçı olma şartı bulunmamaktadır. Atanmış olan mirasçılar da mirasçılık belgesi alabilir ve talep edebilirler. Atanmış mirasçılar, mirasçı olduklarını öğrendikten sonra 1 ay içerisinde kimsenin itirazı olmadan bu haklarına yönelik mirasçılık belgesi talep edebilirler. Bu belge aşağı yukarı 1 hafta içerisinde mirasçıya verilir. Mirasçı mirasçılık belgesini ikametinin bulunduğu bölgedeki Sulh Hukuk Mahkemesi’nden alır. Ayrıca yasal mirasçılar dışında, miras bırakanın alacaklıları da alacakları yetki belgesi ile mirasçılık belgesi talep edebilmektedir.
Kısacası, mirasçı olduğunu düşünen herhangi bir kişi, notere veya Sulh Hukuk Mahkemesi’ne başvurarak mirasçılık belgesi alabilmektedir. Ancak bu durumda da, mirasçılık belgesinde (veraset ilamı) tüm mirasçılar ve miras payları mirasçılık belgesinde yer alacaktır.
Mirasçılık belgesi (veraset ilamı) vekalet verilen ya da temsil olunan avukat aracılığı ile de alınabilir. Örneğin yurtdışında yaşıyorsanız ve kısa sürede Türkiye’ye gelemeyecekseniz veya TC vatandaşı değilseniz; bir miras avukatına vekalet vermeniz halinde de mirasçılık belgesi alabilirsiniz.
Mirasçılık Belgesini (Veraset İlamı) Bütün Mirasçılar Aynı Anda Mı Talep Etmeli?
Mirasçılık belgesi (veraset ilamı) almak için her mirasçının ayrı ayrı başvuru yapmasına, birlikte hareket etmesine gerek yoktur. Yasal mirasçılardan herhangi biri, Sulh Hukuk Mahkemesi ya da noter aracılığı ile mirasçılık belgesini (veraset ilamı) çıkarabilir. Ancak bu durumda da, mirasçılık belgesinde tüm mirasçılar ve mirasçıların miras payları mirasçılık belgesinde yer alacaktır. Yani mirasçılık belgesi bütün mirasçılar için hazırlanır.
Mirasçılık Belgesinin (Veraset İlamı) Alınması İçin Gereken Belgeler Nedir?
Mirasçılık belgesi (veraset ilamı) istemli taleplerde gerekli belgeler; Mahkemeye yazılacak olan talep dilekçesi, miras bırakının ölüm belgesi ve var ise nüfus kayıtlarıdır. Ölüm belgesinin yurtdışında alınmış olması durumunda, yeminli tercümanlar tarafından tercüme edilmiş şekilde, noter onaylı ve apostil şerhi ile birlikte Türkiye’deki mahkemeye sunulması gerekmektedir. Noterlikçe düzenlenen mirasçılık belgesi (veraset ilamı) için ise, ölüm belgesi dışında herhangi bir belgeye ihtiyaç duyulmamaktadır.
Mirasçılık belgesinin alınmasından sonra ise, terekeye ait malların mirasçılara intikal işlemleri için veraset vergisine ilişkin beyannamenin verilmesi ve tahakkuk edecek verginin ödenmesi gerekmektedir.
Mirasçılık Belgesinin (Veraset İlamı) Hukuki Niteliği Nedir?
Noterlikçe veya Sulh Hukuk Mahkemesince verilen mirasçılık belgesi (veraset ilamı) kesin hüküm niteliğinde bir belge değildir. Bu nedenle, mirasçılık belgesi aksi ispat edilene kadar kullanılabilen bir belge türüdür. Geçersizliği her zaman ileri sürülebilir.
Yani mirasçılar, alınan mirasçılık belgesinde (veraset ilamı) hata veya eksiklik olduğunu düşünüyorsa yenisini talep edebilirler. Örneğin, nüfus kayıtlarında olan bir eksiklik veya hata nedeniyle yanlış düzenlenen, miras paylarının hataen yanlış yazılması yanlış içeriğe sahip bir mirasçılık belgesi, kayıtlarda eksiklik veya hata olduğu ispat edildikten sonra geçerliliğini yitirecektir. Yine, benzer şekilde, nüfus kayıtlarında yer almayan bir çocuk babalık davası açarsa ve bu davayı kazanırsa, mirasçılık belgesi bu dava sonucunda yeniden düzenlenecektir.